Bilgi Pandası

  Her yıl 1 Temmuz’da kutladığımız Denizcilik ve Kabotaj Bayramı, Türkiye’nin denizler üzerindeki egemenlik hakkının ve denizciliğin öneminin coşkuyla hatırlandığı özel bir gündür. Bu tarih, 1926 yılında kabul edilen Kabotaj Kanunu ile denizlerimizin ve kıyılarımızın sadece bizim kontrolümüzde olduğunu resmen tescillediğimiz gündür. Kabotaj Kanunu, Türkiye’nin deniz taşımacılığında tam bağımsızlığını simgeler. O güne kadar yabancı devletlerin elinde olan denizcilik faaliyetleri, bu kanunla birlikte Türk denizcilerine devredilmiştir. Bu sayede limanlarımız, gemilerimiz ve deniz ticaretimiz özgürce yönetilmeye başlanmıştır. 1 Temmuz Denizcilik ve Kabotaj Bayramı, denizcilerimizin emeklerini, Türk denizciliğinin gelişimini ve Türkiye’nin mavi vatandaki haklarını kutlamak için bir fırsattır. Aynı zamanda gençlere denizcilik kültürünü sevdirmek ve denizlere sahip çıkmanın önemini hatırlatmak için düzenlenen etkinliklerle coşku içinde geçirilir. Denizlerimizle gurur duymak, onların koruy...

  Pandalar dediğin zaman akla genellikle orta boy, tombul, bambu kemiren sevimli hayvanlar gelir. Ama ya dev pandalar meselesi? Evet, doğru duydun, “dev panda” diye bir şey var ve onlar doğanın gerçek devleri. Dev pandalar, günümüzde yaşayan pandaların ataları olarak bilinen, yaklaşık 8 milyon yıl önce yaşamış büyük ayı türleridir. Normal pandalardan çok daha büyük, güçlü ve hatta avcı özelliklere sahiptiler. Siyah beyaz maskeleri yoktu belki ama o heybetli duruşlarıyla ormanların gerçek hakimleriydiler. Peki bu dev pandalar neden ortadan kayboldular? İklim değişiklikleri, besin kaynaklarının azalması ve yeni rakiplerin ortaya çıkması onları doğadan sildi. Şimdi geriye sadece küçük, bambu bağımlısı sevimli kardeşleri kaldı. Bu tarih, pandaların aslında nasıl da evrimleşip bugünkü haline geldiğine dair harika ipuçları sunuyor. Dev pandaların hikayesi, doğanın hem acımasız hem de şaşırtıcı yönlerini anlamamız için kapı aralıyor. dev panda, dev pandalar, panda evrimi, panda tarihi...

  Biliyorsun, pandalar genelde sessiz sakin takılır. Ama aslında doğada birbirleriyle konuşmak için çok çeşitli sesler çıkarırlar. Ancak bu sesler bizim kulaklarımıza pek gelmez; çoğu ultra düşük frekanslarda ya da çok kısa ve hızlıdır. Peki neden pandalar bu kadar sessiz? Bir tür “gizli dil” mi var aralarında? Ya da aslında konuşmaktan çekiniyorlar mı? Çoğu zaman doğada karşılaştıklarında birbirlerine bakıp geçerler; ne çok konuştukları var ne de kafa kafaya verdikleri. İlginçtir, özellikle çiftleşme mevsiminde daha fazla ses çıkarırlar ama bu da öyle dramatik değil. Pandalar için sessizlik, hem enerji tasarrufu hem de tehlikeden korunmanın bir yoludur. Çok konuşmak, çok ses çıkarmak, düşmanın dikkatini çekmek demektir. Yani, pandalar “sessiz ama derin” hayvanlar. Onların dünyasında konuşmak değil, dinlemek daha önemlidir. Bize düşense onları anlamaya çalışmak. panda sesleri, pandalar neden sessiz, panda iletişimi, panda ses çıkarır mı, panda davranışları, panda konuşma, panda...

  Pandalar hakkında konuşurken aklımıza hemen o sevimli, yavaş hareket eden dev hayvanlar gelir. Peki, bu tatlı devler ne kadar uyuyor dersin? Cevap: Epey! Pandalar günde ortalama 10 ila 16 saat arasında uyurlar. Enerjilerini korumak için bol bol dinlenmek zorundalar çünkü menüleri neredeyse tamamen bambu ve bambu enerjisi sınırlı. Az kalorili bambu yüzünden enerjilerini idareli harcamak zorundalar. Bu yüzden, uyku süreleri hayatta kalmaları için kritik. Uyku düzenleri mevsimlere ve yaşam ortamlarına göre değişebilir. Kışın daha fazla uyuyabilirler, yazın ise biraz daha hareket halinde olurlar. Ama genel olarak pandalar, tembelliklerini değil, hayatta kalma stratejilerini uykuya yatırmış gibiler. Bu kadar uyudukları için mi sevimli, yoksa sevimli oldukları için mi bu kadar uyuyorlar bilinmez ama pandalar kesinlikle doğanın uykucu devleri. panda uyku süresi, pandalar ne kadar uyur, panda uyku alışkanlıkları, panda yaşam tarzı, panda günlük rutini, panda dinlenme, panda hakkında ...

  Pandalar dediğin gibi, bambu yemekte üstlerine yok. Ama senin bilmediğin şey şu: Bu siyah beyaz devlerin menüsünde bambu harici yiyecekler de var, ama “biraz nazlı”lar. Bambu, pandanın %99’luk ana yemeği. Ama biliyor musun, bambu pek de besleyici değildir. Bu yüzden panda günde ortalama 12 saatini bambu kemirmeye ayırır. Kocaman gövdesiyle, o küçücük kalori bombardımanından enerji almaya çalışmak tam bir işkence. Peki bu bambu yeme takıntısı dışında başka ne yerler? Pandalar aslında etobur genlere sahip. Yani et yemeye programlılar. Zaman zaman küçük kemirgenler, kuşlar, yumurtalar hatta leşler bile menülerine girebilir. Ama bambuya o kadar alışmışlar ki, et yemeyi tercih etmiyorlar, ya da etmiyorlar denebilir. Bambu dışında yedikleri bu nadir lezzetler, onların enerji ihtiyacını biraz daha karşılamaya yarıyor ama nadiren. Doğada nadiren karşına çıkarlar, çünkü panda “çok sevimli ve tembel” imajıyla gerçek avcı kimliğini gizliyor. Sonuç olarak, panda menüsü “bambu ve çok az et” d...

  Pandaya bakınca akla ilk gelen şey “yalnızlık” değil. Ama aslında... tam da o! Sevimli, tüylü, uykucu – evet. Ama arkadaş canlısı mı? Hiç sanmıyoruz. Pandalar doğuştan yalnız takılan canlılar. Öyle grup halinde takılmak, sosyal etkileşim, birlikte bambu yeme muhabbeti falan yok. Her biri kendi alanına düşkün. Doğada genellikle yalnız yaşarlar, tıpkı kendi kulaklığını takıp kimseyle konuşmadan otobüste giden biri gibi. Pandalar için ideal yaşam: sessizlik, bambu ve bol gölgeli bir köşe. Peki hiç mi sosyalleşmiyorlar? Elbette, ama sadece belli dönemlerde. Özellikle çiftleşme zamanı geldiğinde birbirlerini “şöyle uzaktan bir koklayalım” moduna giriyorlar. O da kısa sürüyor. Çiftleşme bitti mi? Herkes kendi yoluna. Ne arayan var, ne soran. Anne panda bile doğurduğu yavruyu birkaç yıl sonra terk ediyor, "sen artık kendi bambunu bulabilirsin" diyerek. Bu yalnızlık hali, aslında pandanın doğadaki hayatta kalma taktiği. Sessiz kal, görünmez ol, enerjini harcama. Tehlikeye karşı sav...

  Dostum, bu satırları okuyorsan hâlâ Bilgi Pandası ’nın loş tünellerinde dolaşıyorsun demektir. Merak etme, burası güvenli. Ama konumuz öyle pek iç açıcı değil bugün: PANDALAR NEDEN YOK OLUYOR? Şimdi bir düşün... Bir canlı hayatta kalmak istiyorsa, doğar, beslenir, çoğalır ve yoluna devam eder değil mi? Panda işin sadece "beslenme" kısmında takılı kalmış gibi. Dişileri yılda sadece 2–3 gün doğurgan oluyor. Erkekler ise bu nadir günlerde bile çoğu zaman ya ilgisiz kalıyor ya da... nasıl desek, işi beceremiyor. Doğada eş bulmak zaten zor; bir de bu isteksizlik eklenince olay resmen “doğal seleksiyonun acımasız versiyonu”na dönüşüyor. Ama asıl mesele, insanların elleriyle bambu ormanlarını lime lime etmesi. Pandanın evi gidiyor, yemeği azalıyor, yalnızlaşıyor. Kafeslerde doğanlar doğaya salındığında ise “ev neresiydi ya?” diye dolaşmaya başlıyor. Çünkü içgüdüsel hayatta kalma becerileri, doğal ortamlardan koparıla koparıla törpülenmiş. Ve belki de en vurucu gerçek: Pandalar...

 Bambu ormanlarının sessizliğinde kaybolan, siyah beyaz bir gölge gibi süzülen... Hayır, bu bir ninja değil. Bu, doğanın en sakin kaçaklarından biri: panda. Çoğu insanın gözünde sadece sevimlilik timsali, peluş haliyle raflarda gördüğümüz o şirin canlı... Ama gerçek panda, bundan çok daha karmaşık bir karakter. Onun hikâyesi; biraz trajikomik, biraz hayret verici. Genetik olarak etobur ama yüzde 99 bambuyla besleniyor. Evrim şakasını yapmış gibi. Bir canlı düşün, vücudu protein için tasarlanmış ama o inadına bambu kemiriyor. Ve tüm bu çabanın sonunda, yediği şeyin neredeyse hiçbir besin değerinden faydalanamıyor. O yüzden günde 14 saate kadar bambu çiğniyor. Bildiğin ağır mesai. Üstelik doğadaki en düşük doğurganlık oranlarından birine sahipler. Dişiler yılda yalnızca birkaç gün boyunca doğurgan olabiliyor. Erkekler ise… Eh, pek motive sayılmazlar. Belki de dünya onların ilgisini çekmiyor, kim bilir? Bir tür, kendi soyunu sürdürmeye bu kadar az ilgi gösteriyorsa, insanın içinden ...